Bangladeş, Endonezya, Filipinler, Malezya, Pakistan ve Tayvan Sineması
Bu yazıda, gişe hasılatlarına göre Asya’nın 10 ülkesinin en çok izlenen 10 yerli filmindeki ortak konulara, birtakım yapısal benzerliklere ve farklılıklara odaklanırak karşılaştırmalar yaparak çeşitli çıkarımlarda bulunuyoruz. Böyle bir çaba, sinema endüstrisi araştırmalarına ve Asya çalışmalarına yardımcı olacak veriler sağlayabilir. Bu ülkeler, ilk bölümde ele aldığımız ve geçen sayıda yayımlanan Çin, Güney Kore, Hindistan ve Japonya idi. Bu bölümde ise Bangladeş, Endonezya, Filipinler, Malezya, Pakistan ve Tayvan filmlerini ele alıyoruz.
Buradaki değerlendirmeler her bir film ayrıntılarıyla incelenmediğinden yüzeysel olarak görülebilir. Ancak kimi zaman ayrıntılara odaklanmak yerine, geriye çekilip büyük resme bakmamız gerekir. Bu çalışma, bu biçimde, bir büyük resime bakma girişimi olarak kurgulandı.
Bangladeş’te En Çok İzlenen 10 Film
Beder Meye Josna (বেদের মেয়ে জ্যোৎস্না) – 1989
Yönetmen: Tojammel Haque Bakul
Oyuncular: Ilias Kanchan, Abhishek Chatterjee, Nasir Khan, Shambhu Bhattacharya, Subhendu Chattopadhyay, Anamika Saha, Abbas, Anju Ghosh, Bulbul Chowdhury, Saifuddin, Shambhu Dildar
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=x_4SDvh5bwY
Bir yılan yetiştiricisi kız ile yılanın soktuğu prensin masalsı öyküsü. Kral, kıza oğlunu iyileştirirse ne isterse vereceğini söyler. Kız da iyileştirdiği prensle evlenmek ister. Kral buna yanaşmaz. Fakat prens de olayı öğrenip kıza aşık olmuştur. Mutlu son bizi bekler. Bu, bir halk anlatısı. Sınıf farkları ve sınıf atlama aracı olarak evlilik gibi noktalarda Keloğlan masallarını andırıyor.
Shopner Thikana (স্বপ্নের ঠিকানা/ The Address of the Dream) – 1995
Yönetmen: M.A. Khaleq
Oyuncular: Salman Shah, Shabnur, Sonia, Wasimul Bari Rajib, Abul Hayat, Dolly Johur
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=dXFYk_VwdUo
Bir aşk üçgeni anlatısı.
Sotter Mrittu Nei – 1996
Yönetmen: Chotku Ahmed
Oyuncular: Salman Shah, Joy, Shahnaz, Brishty, Alamgir, Syed Akhtar Ali, Raisul Islam Asad, Mozid Bongobasi, Anwar Hossain, Shabana
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=acvR2G-_CSQ
Bol ölümlü bir aile draması.
Ammajan [Dear Mother] – 1999
Yönetmen: Kazi Hayat
Oyuncular: Shabnam, Manna, Moushumi, Amin Khan, Monwar Hossain Dipjol, Miju Ahmed
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=gA7wunscmSU
Babasının ölümünden sonra annesinin emekli aylığı bağlatmak için gittiği memur, annesine tecavüz edince onu öldüren, 14 yıl hapis yatıp bir mafya babasına dönüşen bir oğulun öyküsü. Artık yeraltı işlerinden iyice zenginlemiştir; ancak asıl işi, tecavüzcülerle tacizcileri gizli gizli cezalandırmaktır. Ancak kendisi de iyi bir kişilik değildir. Bir kızı kaçırır ve zorla evlenmeye çalışır. Bu da başka mafyalardan düşman kazanmasına yol açar. Bir yanda anne duygusallığı, bir yanda da vurdu kırdı dolu bir film.
Monpura (মনপুরা) – 2009
Yönetmen: Giasuddin Selim
Oyuncular: Chanchal Chowdhury, Farhana Mili, Fazlur Rahman Babu, Mamunur Rashid, Monir Khan Shimul
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=ZYw7PCggOnY
Kırsal kesimde geçen romantik bir ağlatı. Ağanın akli dengesi bozuk oğlu, hizmetçiyi öldürür. Uşak, ağaoğlu ceza almasın diye suçu üstlenir (demek ki akli denge raporu cezadan muaflık sağlamıyor).
Dhaka Attack (ঢাকা অ্যাটাক) – 2017
Yönetmen: Dipankar Dipon
Oyuncular: Arifin Shuvoo, Mahiya Mahi, Taskeen Rahman, ABM Sumon, Quazi Nawshaba Ahmed, Shatabdi Wadud, Afzal Hossain
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=yvUCSoN9Zv8
Vurdulu kırdılı bir polisiye. Bangladeş polisiyle dış güçlerin maşası olan bir örgüt arasındaki mücadele anlatılıyor.
PoraMon 2 (পোড়ামন ২) – 2018
Yönetmen: Raihan Rafi
Oyuncular: Siam Ahmed, Puja Cherry Roy, Fazlur Rahman Babu, Anwara Begum, Bapparaj
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=E2cKB8gUAwU
Sevdiğinin ihanetine uğrayan Müslüman, dindar bir genç kız kendini asar. İntihar, İslam’da günah olduğu için imam ve cemaat cenazesini kaldırmaz. Babası cenazesini alıp köy dışına gömer. Aşıklar birbirinden nefret eden ailelerdendir. İntiharın altında yatan gerçek budur. Bu açıdan film, Romeo ve Juliet’e benzetiliyor.
Keyamot Theke Keyamot (কেয়ামত থেকে কেয়ামত / From Doom to Doom) – 1997
Yönetmen: Sohanur Rahman Sohan
Oyuncular: Salman Shah, Moushumi, Wasimul Bari Rajib, Abul Hayat, Ahmed Sharif
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=oR3bg4nysmM
Önceki filme benzer biçimde, bir yinelenen kan davası ve düşman aileyle aşk anlatısı niteliğindeki bir yapım.
Kuli / Coolie (কুলি / Porter) – 1997
Yönetmen: Montazur Rahman Akbar
Oyuncular: Omar Sunny, Sadika Parvin Popy, Amin Khan, Dildar, Humayun Faridi, Dolly Johur
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=YHoNakGQ8TY
Vurdulu kırdılı bir güldürü. Annesine kaba davranan bir zenginden intikam almak isteyen oğlu, bir zengin çocuğu kılığına girerek rol yapar. Olaylar gelişir.
Boss 2: Back to Rule – 2017
Yönetmen: Baba Yadav
Oyuncular: Jeet, Subhasree Ganguly, Nusrat Faria Mazhar
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=-DiwAVfy8mE
Hindistan-Bangladeş ortak yapımı. Hindistan, Bangladeş ve Tayland’da geçiyor. Çiftlikbank tarzı bir dolandırıcılıkla insanların paralarına el koyan başkişi Hindistan’ı terk etmek zorunda kalır. Sonradan öğreniriz ki kendisi dolandırıcı değildir, başkalarının oyununa gelmiştir. Onlarla karşı karşıya gelir; fakat karşısındakiler, gözlerini kırpmadan insan öldüren canilerdir. Böylelikle bol gerilimli, ölümlü, vurdulu kırdılı olaylar gelişir.
Endonezya’da En Çok İzlenen 10 Film
Önceki bölümde ele aldığımız Hindistan gibi, Endonezya da çokdilli çokkültürlü bir ülke; ancak sinema endüstrisinde neredeyse tümüyle Bahasa Endonez dili ağırlığı var. Ülke halkları 300’den fazla farklı dil konuşsa da bu çeşitlilik filmlere yansımıyor.
Warkop DKI Reborn: Jangkrik Boss! Part 1 – 2016
Yönetmen: Anggy Umbara
Oyuncular: Abimana Aryasatya, Vino Bastian, Tora Sudiro
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=2UCPMRM-kHk
Bir güldürü. Üç güvenlik görevlisi, işten atılır ve hapse girerler. Cezadan kurtulmalarının tek yolu kefalet ödemektir. Kefaleti ödemek için ise bir hazine haritasından medet umarlar.
Dilan 1990 – 2018
Yönetmen: Fajar Bustomi
Oyuncular: Iqbaal Ramadhan, Vanesha Prescilla, Giulio Parengkuan, Adhisty Zara, Ira Wibowo, Farhan, Brandon Salim, Teuku Rifnu Wikana, Happy Salma, Tike Priatnakusumah, Ridwan Kamil
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=60FjqICkwSc
Bir Endonezya romanından uyarlanmış romantik drama. Dilan, erkek başkişi; Milea ise sevdiği kız. Dilan, bir motosiklet çetesi başıdır. ‘İyi aile kızı’ Milea’ya aşık olur; onu sevgisine ikna etmek için her yolu dener. Olaylar gelişir.
Dilan 1991 – 2019
Yönetmen: Fajar Bustomi
Oyuncular: Iqbaal Ramadhan, Vanesha Prescilla
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=nwhB2Hb7g5c
Yukarıdaki filmin devamı. Motosiklet çetesi kavgaları var yine. Ayrıca aşk üçgeni var.
Laskar Pelangi [The Rainbow Troops] – 2008
Yönetmen: Riri Riza,
Oyuncular: Cut Mini, Ikranagara, Tora Sudiro, Slamet Rahardjo, Teuku Rifnu Wikana
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=y0q1mbpbjSE
2 köy öğretmeniyle 10 öğrencinin yokluğa karşı mücadelesini ve yaşama umudunu konu alan film, çoksatan bir Endonezya romanından uyarlama. Güldüren, duygulandıran bir köy okulu filmi. Çocuklar, tüm yoksulluğa ve yoksunluğa karşın, öğretmenlerinin ısrarlı desteğiyle okumaya devam ederler.
Habibie & Ainun – 2012
Yönetmen: Faozan Rizal
Oyuncular: Reza Rahardian, Bunga Citra Lestari, Tio Pakusadewo, Ratna Riantiarno, Mike Lucock, Vita Mariana
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=MAE6lXOCr3g
Film, Endonezya’nın Suharto sonrası ilk devlet başkanının (ülkenin 3. devlet başkanı oluyor) eşine ilişkin hatıratına dayanıyor. Bir hayatının aşkını bulma öyküsü. Filmin bir bölümü, Almanya’da geçiyor.
Pengabdi Setan (Satan’s Slaves) – 2017
Yönetmen: Joko Anwar
Oyuncular: Tara Basro, Bront Palarae, Ayu Laksmi, Endy Arfian, Nasar Anuz, Muhammad Adhiyat, Elly D. Luthan, Dimas Aditya, Arswendi Nasution, Egi Fedly
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=0hSptYxWB3E
Bir hayaletli korku filmi. 3 yıl yatalak olduktan sonra son nefesini veren anne hortlar. Film, 1980’de gösterime girmiş bir başka filmin öncülü. Öncülden kasıt, “o filmdeki önceki olaylar neydi?” arayışı. Bu anlatıda geriye dönüklüğü ‘Yıldız Savaşı’ serisinde de görüyoruz.
Warkop DKI Reborn: Jangkrik Boss! Part 2 – 2017
Yönetmen: Anggy Umbara
Oyuncular: Abimana Aryasatya, Vino Bastian, Tora Sudiro
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=RqG20t70PP4
Önceki filmin devamı olan güldürü.
Ayat-Ayat Cinta (The Verses of Love) – 2008
Yönetmen: Hanung Bramantyo
Oyuncular: Fedi Nuril, Rianti Cartwright, Carissa Putri, Melanie Putria, Zaskia Adya Mecca
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=oGWAN_WX2MY
Mısır’da geçen, dinsel öğeleri baskın olan bir aşk filmi. Çoksatan bir Endonezya romanından uyarlama. El Ezher’e okumaya giden Endonezyalı bir erkeğin aşk açmazları konu ediliyor.
Ada Apa Dengan Cinta? 2 (What’s Up with Love? 2) – 2016
Yönetmen: Riri Riza
Oyuncular: Dian Sastrowardoyo, Nicholas Saputra, Titi Kamal, Sissy Priscillia, Adinia Wirasti, Dennis Adhiswara, Ario Bayu
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=YMQlokkW2eY
Eski aşıkları konu alan bir film. 14 yıl önce gösterime girmiş filmin devamı.
Suzzanna: Bernapas Dalam Kubur (Suzzanna: Breathing in the Grave) – 2018
Yönetmen: Rocky Soraya ve Anggy Umbara
Oyuncular: Luna Maya, Herjunot Ali, Clift Sangra, Teuku Rifnu Wikana, Alex Abbad, Verdi Solaiman, Kiki Narendra, Asri Pramawati, Opie Kumis, Ence Good
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=4m5yC1BPNpw
Bir hayaletli korku filmi. Soyguncuların soygun sırasında öldürüp bahçeye gömdükleri kadın hortlar.
Filipinler’de En Çok İzlenen 10 Film
The Hows of Us – 2018
Yönetmen: Cathy Garcia-Molina
Oyuncular: Kathryn Bernardo, Daniel Padilla
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=9C5w28q6JgA
İnişli çıkışlı ayrılıklı barışmalı sıradan bir aşk filmi.
The Super Parental Guardians – 2016
Yönetmen: Joyce Bernal
Oyuncular: Vice Ganda, Coco Martin
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=9kyugmVmqiM
Bir güldürü yapımı. Bir kadın ölünce, çocuklarının vasisi en yakın arkadaşı ve çocukların dayıları olur. İkisinin çocukların esenliği için yan yana gelmeleri gerekmektedir. Eleştirmenlerden pek fazla olumlu bir yorum almış değil.
Fantastica – 2018
Yönetmen: Barry Gonzalez
Oyuncular: Vice Ganda, Richard Gutierrez, Dingdong Dantes, Bela Padilla, Jaclyn Jose, Ryan Bang, Maymay Entrata, Edward Barber, Ronnie Alonte, Loisa Andalio, Kisses Delavin, Donny Pangilinan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=-3Ig4PrrqbY
Bir fantastik güldürü. Klasik, sıradan, basmakalıp bir masal. 3 prenses arayışı.
Gandarrapiddo: The Revenger Squad – 2017
Yönetmen: Joyce Bernal
Oyuncular: Vice Ganda, Daniel Padilla, Pia Wurtzbach
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=96iYtnmfEh0
Bir süper kahraman güldürüsü.
A Second Chance – 2015
Yönetmen: Cathy Garcia-Molina
Oyuncular: John Lloyd Cruz, Bea Alonzo
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=ySWXqMXc5WY
Bir aşk ve fedakarlık öyküsü. Derinliği olmayan kişilik temsilleri söz konusu.
Beauty and the Bestie – 2015
Yönetmen: Wenn V. Deramas
Oyuncular: Vice Ganda, Coco Martin, James Reid, Nadine Lustre
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=qh5VWtX3muw
Filipinli casusun bir güzellik kraliçesini kaçıran Japon-Kore mafyasıyla mücadelesi ve bununla iç içe geçmiş tıpatıp birine benzeme, yerini alma ve aşk anlatıları.
The Amazing Praybeyt Benjamin – 2014
Yönetmen: Wenn V. Deramas
Oyuncular: Vice Ganda, Richard Yap, Tom Rodriguez, Alex Gonzaga, Bimby Aquino-Yap
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=CYBa0GkDzk0
Teröristlerle ve zombilerle mücadele eden bir ‘süper kahraman’ askerin güldürüsü. Filmde birçok bilgisayar ve video oyununa gönderme yapılıyor. İşin içinde aile draması da var. Bu ve önceki filmde kişiliklerin (aseksüel değil ama) ‘üniseks’ niteliği dikkat çekici. Ne kadınsı erkek ne de erkeksi kadın; ikisi birden ve hiçbiri… Dışarıdan bir gözün cinsiyetlerini anlaması zor olabiliyor. Kişi isimlerinden çıkarsama yapılabilir; ama kimi zaman o bile yanıltıcı olabiliyor.
Girl, Boy, Bakla, Tomboy (Female, Male, Gay, Lesbian) – 2013
Yönetmen: Wenn V. Deramas
Oyuncular: Vice Ganda, Maricel Soriano, Joey Marquez, Ruffa Gutierrez, Cristine Reyes
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=P7mAsauoYJQ
Adından da anlaşılacağı gibi, bir LGBTİ filmi. Toplumsal cinsiyet eksenli güldürü.
Starting Over Again – 2014
Yönetmen: Olivia M. Lamasan
Oyuncular: Piolo Pascual, Toni Gonzaga
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=TYKGY2NrBYY
Bir romantik güldürü. Herhangi bir dikkat çekici özelliği olmayan sıradan bir yapım.
My Little Bossings – 2013
Yönetmen: Marlon Rivera
Oyuncular: Vic Sotto, Kris Aquino, Ryzza Mae Dizon, Bimby Yap
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=VkqYF6kwKOA
Bir aile güldürüsü. Film, içerdiği ürün reklamları dolayısıyla eleştiriliyor. İşverenin çocuğuna geçici bir süre bakması gereken bir muhasebecinin öyküsü. Kendi çocuklarıyla bu ‘geçici çocuk’ kaynaşabilecek midir?..
Malezya’da En Çok İzlenen 10 Film
Dil ortaklığı nedeniyle, Endonezya sinemasının Malezya’da izlenmesi gibi, Malezya filmleri de Endonezya’da izleniyor. Ancak Endonezya’nın nüfusu çok daha büyük olduğundan, izleyici ağırlığı yine de Endonezya’da. Aynı biçimde, dil ortaklığı nedeniyle Bangladeş filmleri, Hindistan’ın Batı Bengal eyaletinde de izleniyor. Pakistan sineması da bu eksende değerlendirilebilir.
Munafik 2 – 2018
Yönetmen: Syamsul Yusof
Oyuncular: Syamsul Yusof, Maya Karin, Fizz Fairuz, Mawi, Fauzi Nawawi, Nasir Bilal Khan, Rahim Razali, Weni Panca
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=1l_vAO5e8fQ
Doğaüstü bir korku filmi. Başkişi, bir cinci hoca. İyi cinci hoca ile kötü cinci hoca ve onların cinlerinin mücadelesinin öyküsü.
Hantu Kak Limah (Kak Limah’ın Hayaleti) – 2018
Yönetmen: Mamat Khalid
Oyuncular: Awie, Zul Ariffin, Uqasha Senrose, Delimawati, TJ Isa, Sharwani NS
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=IOkzUUB3KFs
Bir korku güldürüsü. Öldükten sonra kalanları rahatsız etme, bir hayaletleşme anlatısı.
PASKAL The Movie – 2018
Yönetmen: Adrian Teh
Oyuncular: Hairul Azreen, Ammar Alfian, Henley Hii
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=xGGFgO_-ND0
Filme adını veren PASKAL, Malezya Donanması’na bağlı Özel Kuvvetler’in adının kısaltması. Film, Malezya sinema tarihindeki en pahalı yapım. Donanmanın Angola’daki barış gücü deneyimlerinden ve Aden Körfezi’nde korsanlarla mücadelesinden esinlenen bir film. Filmin bir bölümü İstanbul’da çekildi. Başkişi bir donanma komutanı. İşi gereği ailesinden hep uzaktadır. Babası zaten ölmüştür; annesi ise çok hastadır. Bir karar vermesi gerekir: Vatana mı hizmet edecektir yoksa ailesine mi bakacaktır?.. Ailesi için işten ayrılacakken olaylar gelişir ve kahramanımız kendini çetin bir mücadelenin içinde bulur.
Upin & Ipin: Keris Siamang Tunggal – 2019
Yönetmen: Ahmad Razuri Roseli, Adam Amiruddin, Syed Nurfaiz Khalid Syed Ibrahim
Seslendirme: Asyiela Putri, Ahmad Mawardi, Mohd Amir Asyraf, Fakhrul Razi Ibrahim, Ernie Zakri
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=lD8Z7GpR45U
Bir canlandırma filmi. 5 yaşındaki ikiz kardeşler ve arkadaşları, sihirli bir hançer görürler ve birdenbire kendilerini bir masal diyarında bulurlar. Hem evlerine dönmenin bir yolunu arayacaklar hem de bu masal diyarında kötülüğe karşı iyilik adına mücadele edeceklerdir. Film Malay halk kültüründen ve inanışlarından birçok öğeye yer veriyor.
Polis EVO 2 – 2018
Yönetmen: Joel Soh, Andre Chiew
Oyuncular: Shaheizy Sam, Zizan Razak, Raline Shah, Hasnul Rahmat
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=5-_k43t5sT8
Malezya polisinin teröristlerle mücadelesini anlatan bir film.
Abang Long Fadil 2 – 2017
Yönetmen: Syafiq Yusof
Oyuncular: Zizan Razak, Syamsul Yusof, AC Mizal, Tania Hudson, Wak Doyok, Achey Bocey, Shuib Sepahtu, A. Galak, Mas Khan, Delimawati, Hafiz Bahari, Syed Haikal, Ashraf Rahman
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=Ua2qvIgVR5U
Bir polis-mafya çekişmesi filmi.
Polis EVO – 2015
Yönetmen: Ghaz Abu Bakar
Oyuncular: Shaheizy Sam, Zizan Razak, Nora Danish, Mimi Ernida, Harun Salim Bachik, Wan Hanafi Su, Ayie Hushairi Husain, Pablo Amirul, Azliyuszaini Mohd Noor, Amerul Affendi, Eyka Farhana, Ungku Hariz, Ariel Ganu, Kamaliah Mat Dom, Fadilah Mansor, Adnan Dzulkafli, Sol Azmie, Tisha Shamsir, Amily Iswadi Amidin, Nazim Shah
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=h5Ksv-boPNw
Yukarıdaki ikinci filmde olduğu gibi, iki polisin kötülerle mücadelesi konu ediliyor. Bu, uyumsuz bir ikilidir. Zafer kazanmak için halden anlayıp işbirliği yapmalıdırlar.
Munafik – 2016
Yönetmen: Syamsul Yusof
Oyuncular: Syamsul Yusof, Nabila Huda, Fizz Fairuz, Sabrina Ali, Pekin Ibrahim, A. Galak, Rahim Razali
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=o5K2QjZd_UE
Yukarıda andığımız aynı adlı filmin ilk bölümü. Bir hocanın eş kaybı sonrasında ruhlarla ilk imtihanı.
The Journey – 2014
Yönetmen: Chiu Keng Guan
Oyuncular: Ben Andrew Pfeiffer, Lee Sai Peng, Joanne Yew Hong Im
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=McfcKac1Y1A
Bir güldürü-drama. Bir adamın kızı, bir İngiliz’le evlenmek ister. Sonunda razı olur ama bir şartla: Birlikte düğün davetiyesini dağıtmak için bütün ülkeyi (Malezya’yı) birlikte dolaşacaklardır. Bu yolculuk, hem İngiliz damadın Malezya’yı daha iyi anlamasını sağlayacaktır hem de ilişkilerinin sürdürülebilirliği için anlamlı bir sınav olacaktır. Filmi, bir Malezya Çinlisi çekmiş. Oyuncuların çoğu da Çinli. Aslında babanın Malezya kültüründen kastı da Malezya Çinli kültürü. Çin kökenli Malezya yurttaşları, nüfusun beşte birinden biraz fazlasını oluşturuyor. Basit, güzel ve keyifli bir film düşüncesi. İzleyiciyi Malezya’nın farklı bölgelerinde gezdirmesi çok iyi.
Ola Bola – 2016
Yönetmen: Chiu Keng Guan
Oyuncular: JC Chee, Luqman Hafidz, Saran Kumar, Marianne Tan, Katrina Ho, Bront Palarae, Frankie Lee
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=eJc5ARq8c94
Önceki filmin yönetmeninden bir futbol filmi. Malezya Milli Takımı’nın 1980 Yaz Olimpiyatları’ndaki başarısı konu ediliyor. Film, toplumsal eleştiri içermeyen konusuna karşın bir tartışmaya neden oldu: Birkaç Malezya dilinde çekilen film, tümüyle Malayca çekilmediği gerekçesiyle, yerli film ödüllerinde sınıflandırma dışı (diskalifiye) sayıldı. Ödüller, böylelikle ‘Ola Bola’dan esirgendi. Görüntüde çokkültürcü olan Malezya’da, çokdilli sinemacılık bu biçimde cezalandırılmış oluyordu.
Pakistan’da En Çok İzlenen 10 Film
Jawani Phir Nahi Ani 2 (Youth won’t come again 2) – 2018
Yönetmen: Nadeem Baig
Oyuncular: Humayun Saeed, Fahad Mustafa, Ahmad Ali Butt, Vasay Chaudhry, Kubra Khan, Mawra Hocane, Sohail Ahmed, Uzma Khan, Sarwat Gillani, Shehzad Khan, Kanwaljit Singh, Kunika, Safina Behroz, Omer Shahzad, Fawad Khan, Mehwish Hayat, Hamza Ali Abbasi, Sara Loren, Ayesha Khan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=TUM6liPArUE
Urdu dilindeki film bir romantik güldürü. Kişiliklerden biri, kurguya göre Türkiye’de ünlü olan bir moda tasarımcısının kızı. Film İstanbul’da ve Dubai’de çekilmiş. Sık sık İstanbul görüntüleriyle karşılaşıyoruz. Zenginlerin yaşamı, eş kaybı sonrası bunalım ve intihar ve Hindistan-Pakistan dostluğu/düşmanlığı konu edilmiş.
Punjab Nahi Jaungi ( پنجاب نہِیں جاؤں گی) – 2017
Yönetmen: Nadeem Baig
Oyuncular: Humayun Saeed, Mehwish Hayat, Urwa Hocane
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=z1AaNERuYHs
Urdu ve Pencabi dilindeki film bir romantik güldürü. Pencap kültüründen öğeler taşıyan bir aşk üçgeni anlatısı. Ataerkil yönleri nedeniyle eleştiriliyor.
Teefa in Trouble ( طیفا اِن ٹرَبل) – 2018
Yönetmen: Ahsan Rahim
Oyuncular: Ali Zafar, Maya Ali
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=jw5dTVTX9zo
Urdu ve Pencabi dilinde bir vurdulu kırdılı romantik güldürü. Pakistan sinemasındaki en pahalı yapımlardan. Orta sınıftan yetenekli bir yetim çocuğun mafyalaşmasını görüyoruz. Filmin büyük bir bölümü Polonya’da geçiyor. Kişiliklerden biri Polonyalı. Baba, oğluyla evlenmeyi reddeden gelin adayını Polonya’dan Pakistan’a kaçırma görevini işte bu mafya kişiliğine verecektir. Elbette buradan beklenmedik (yoksa beklendik mi demeli) bir aşk öyküsü yükselecektir. Öte yandan, film, başrol oyuncusuna ilişkin cinsel taciz iddiaları nedeniyle protesto edildi; protestoculara şiddet uygulandı. Bu nedenle, içeriğinden bağımsız olarak, dış bağlamı nedeniyle tartışmalı bir yapıt olarak akıllarda kaldı.
Jawani Phir Nahi Ani – 2015
Yönetmen: Nadeem Baig
Oyuncular: Humayun Saeed, Hamza Ali Abbasi, Ahmad Ali Butt, Vasay Chaudhry, Ayesha Khan, Sarwat Gillani, Uzma Khan, Mehwish Hayat, Sohai Ali Abro, Ismail Tara Jawed Sheikh, Bushra Ansari, Farhan Ally Agha
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=_kmWI52hXjk
Urdu dilinde çekilen film, macera-güldürü türünde. Boşanma avukatlığı yapan bekar bir erkek, 3 erkek arkadaşını eşlerinden kurtarmak için bir yolculuğa çıkarır. Film çoğunlukla Tayland’da geçiyor. Eşlerinin Tayland’a gittiğini duyan kadınlar boşanma davası açarlar. Film, yine de mutlu son(lar)la bitecektir. Yukarıdaki film, bunun devamı. O filmde eşini kaybeden başkişi, bu filmdeki boşanma avukatı.
Parwaaz Hai Junoon ( پرواز ہے جنوں; Soaring is Passion) – 2018
Yönetmen: Haseeb Hassan
Oyuncular: Hamza Ali Abbasi, Ahad Raza Mir, Hania Amir
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=FJ2Fm-4CR5k
Urdu dilindeki film bir hava savaşı filmi. İçinde aşk da var. Film, Pakistan Hava Kuvvetleri’ne armağan. Filmde “kadından pilot olmaz” gibi ataerkil düşüncelere de tepki var. ‘Parwaaz Hai Junoon’da Hava Kuvvetleri’nin hedefi Hindistan’dan girebilecek izinsiz hava araçları ve Taliban. Milliyetçi bir film. Şehitlik yüceltiliyor. Fakat bir yandan çelişkili: Babası da pilot olan kadın pilot, Amerikan vatandaşı. Dahası, bu pilotlar tümüyle iyi insanlar değildir. İş yaşamlarında daha da yükselmek için birbirlerinin kuyularını kazarlar. Kıskançlık, pilotlar arasında sıradan bir duygudur. Bu öğeler, filme drama ve entrika katmak için eklenmiş olabilir. Fakat dışarıdan bir göz için havacıların hiç de kahraman profiline uymadığı gibi bir izlenim oluşuyor.
Waar (the Strike) – 2013
Yönetmen: Bilal Lashari
Oyuncular: Shaan Shahid, Shamoon Abbasi, Ali Azmat, Ayesha Khan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=6Gc45eyvSL4
Urdu dilinde ve İngilizcede çekilen film, bir devlet destekli ‘İslami terörizm’ ile mücadele anlatısı. Milliyetçi bir film. Başkişinin babasını bir Hint casusu öldürmüştür; bu nedenle intikam peşindedir. Filmde düşman hem Hindistan hem de Taliban benzeri gruplardır ve bunlar Pakistan’a karşı birbirleriyle işbirliği yapmaktadır. Filmin sonunda Hint casus öldürülür. ‘Waar’da, Hint filmlerindeki barış yanlısı iletilerin tam tersini görüyoruz.
Bin Roye (Without Crying) – 2015
Yönetmen: Shahzad Kashmiri
Oyuncular: Mahira Khan, Humayun Saeed, Armeena Khan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=KqrW07avnXA
Urdu dilindeki film, bir romandan uyarlama. Romantik drama. Sevgisi karşılıksız olan genç kız, bir ablasının olduğunu öğrenir; ancak ablasıyla (rastlantı bu ya!) karşılıksız sevdiği erkeğin sevgili olduklarını ve yakında evleneceklerini duyar ve çılgına döner. Fakat abla bir kazada ölünce, sevdiğine kavuşma olasılığı belirir. Herhangi bir kayda değer özelliği olmayan bir film.
Wrong No. – 2015
Yönetmen: Yasir Nawaz
Oyuncular: Danish Taimoor, Sohai Ali Abro, Janita Asma, Javed Sheikh, Qavi Khan, Shafqat Cheema, Danish Nawaz, Tooba Siddiqui, Nadeem Jafri
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=H6byme4UaE4
Urdu dilindeki film, bir romantik güldürü. Babalarla yapacakları meslek konusunda zıt düşen gençler ve aşk anlatılarıyla klasik bir gençlik filmi.
Actor In Law – 2016
Yönetmen: Nabeel Qureshi
Oyuncular: Fahad Mustafa, Mehwish Hayat, Om Puri, Alyy Khan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=owhkMgL-JYU
Urdu dilinde çekilen film, toplumsal güldürü niteliğinde. Pakistan sinemasındaki genel eğilimden farklı olarak, filmde Hintli bir oyuncu var. Başkişi, aldığı başarılı sonuçlarla büyük ün sahibi olmuş bir avukat. Oyuncu olmak istemiştir; ama aile baskısıyla avukat olmuştur. Meslekteki başarısının sırrı, oyunculuk becerileridir. Filmin ismi buradan gelmektedir. Önüne gelen son dava ise ülkeyi sarsacak nitelikte. Filmin konusu, bu dava.
Janaan (Canan) – 2016
Yönetmen: Azfar Jafri
Oyuncular: Armeena Khan, Bilal Ashraf, Ali Rehman Khan, Hania Amir
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=UyAll2hOch0
Urdu ve Paştun dillerinde çekilen film, bir romantik güldürü. Asıl izlek, aşk ve eş bulma olmakla birlikte, çocuk suistimali gibi zor bir konuyu da işliyor. Çocuklar için büyük bağışlar yapan hayırsever zenginin aslında çocuk tacizcisi olduğu ortaya çıkacaktır. Fakat arkası sağlamdır; yargı önüne çıkarılması çok zor olacaktır; çocukların haklarını arayanlar büyük bedeller ödemek zorunda kalacaktır. Filmin başlığı yanıltıcı.
Tayvan’da En Çok İzlenen 10 Film
(Tayvan, Çin resmi söyleminde bir ülke değil, Çin’in bir bölgesi olarak değerlendirilmektedir. Ancak sineması anakara Çin’inden bağımsız bir biçimde geliştiği için Tayvan sinemasını burada ayrıca ele aldık.)
Cape No. 7 (海角七號 ) – 2008
Yönetmen: Wei Te-sheng
Oyuncular: Van Fan, Chie Tanaka, Kousuke Atari, Rachel Liang, Johnny C.J. Lin, Ming Hsiung, Ying Wei-Min, Ma Nien-hsien, Joanne Yang, Bjanav Zenror, Ma Ju-lung , Hsiao-Lan Pei, Chang Kuei, Shino Lin, Pei-Chen Lee, Chang Hsin-yan
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=5TaIUCyyiXI
Müzikli bir romantik drama. Çince, Tayvanca ve Japonca çekilmiş. 1940’larda, Japonya’nın Tayvan’ı işgalinin son yıllarında, bir Japon öğretmen, yerel bir kıza aşık olur, onunla Japonya’ya kaçacaklardır. Fakat savaşın bitimiyle gelen gelişmelerle birlikte plan suya düşer. 60 yıl sonra Japonya’ya gönderilmek üzere yazılıp sahibine ulaşmamış mektuplar bulunur. Postacı, iade için Tayvan’daki adrese bakar, fakat artık bu adres geçerli değildir. Mektuplar sonunda sahibini bulurken, postacı da kendini bir aşkın içinde bulacaktır. Film, içten bir yapım olmakla birlikte, Japon işgali dönemini olumladığı için haklı olarak eleştiriliyor.
Seediq Bale Part I: Sun Flag (賽德克•巴萊（上）：太陽旗 / Warriors of the Rainbow – Real Men) – 2011
Yönetmen: Wei Te-sheng
Oyuncular: Nolay Piho, Yuki Daki, Umin Boya, Masanobu Andō, Kawahara Sabu, Yuichi Kimura, Vivian Hsu, Landy Wen, Irene Luo, Chie Tanaka Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=3L_PNQgQ49w
Tayvan sinemasındaki en pahalı yapım olan film, tarihsel bir drama. Japon işgali ve sömürgeciliği altındaki en büyük ayaklanmalardan biri olan Wushe İsyanı’nın (1930) öyküsü. Bu, Çinlilerin değil Tayvan’ın yerli halklarının ayaklanması. Japon ordusuyla yerliler arasında doğal kaynakların paylaşımı konusunda anlaşmazlık oluyor. Zaten sömürgeciliğin ta kendisi, en baştan çatışma nedeni. Film, 1930’a nasıl gelindiğini anlatmak üzere yüzyılın başına kadar gidiyor. Japon işgalciler, yerlilerin geleneklerini yasaklıyor; fakat çatışma, kültürel’den önce ekonomik. Japon ordusu, onları zararsız yerliler olarak değil, kaynaklar konusunda rakip olarak görüyor. Film, direniş ve yenilgi anlatısıyla ‘Son Mohikan’, ‘Cesur Yürek’ (Braveheart) ve ‘Apocalypso’ filmlerine benzetiliyor. Filmin şiddet sahneleri eleştiriliyor; fakat bunlar, tarihsel olaylara bağlı kalma amacıyla gerekçelendiriliyor. Yalnız Japon sömürgecilerin değil, yerlilerin de kadın, erkek, çocuk demeden vahşice katliamlar yapmalarının direnişin haklılığını sorgulatır nitelikte olduğu belirtiliyor. Tarihsel olaylar, bizim bugün zihnimizdeki değer ve şablonlara uymuyor. Yine de filmde bu kadar şiddet sahnesi olması gerekmiyordu. Çok fazla kafa kesme sahnesi var; hatta kimi yorumcular, filmi en fazla kafa kesmenin olduğu filmlerden biri olarak değerlendiriyor. “Tarihe bağlı kalacağız” diye, kimin elinden çıkarsa çıksın en vahşi sahnelerin gösterilmesine gerek yoktu. Vahşiliklerin (örneğin, tecavüzün) gösterilmesi yerine anlatılması, daha doğru olur. Şiddetin olduğu gibi gösterilmesi, şiddet karşıtlarının davasına destek olacağına köstek oluyor, çünkü şiddet sahnesini izleyen kimi izleyicilerin aklına böylelikle şiddetin ta kendisi sokulmuş oluyor. Film, karşılıklı şiddet anlatısıyla, sömürge karşıtı çıkış noktasından iyice uzaklaşıyor; Japon işgalcileri adeta mağdurlara dönüştürüyor. Filme yönelik ilgi ise az bilinen yerel bir olayın konu edilmesine bağlanıyor. Dolayısıyla sinema tekniklerinden çok, konunun kendisi ilgi uyandırıyor. Tayvan’da yerli halkların torunları ise filmin tümüyle gerçekleri yansıtmadığına, atladığı önemli öğeler olduğuna ve hatta yerli kültürleriyle ilgili yanlışlar bile barındırdığına dikkat çekiyor.
David Loman (大尾鱸鰻 ) – 2013
Yönetmen: Chiu Li-kwan
Oyuncular: Amber Kuo, Tony Yang
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=qZyKKbwC9SQ
İçinde bir baba-kız çatışması ve öldürülen babasının intikamını almak isteyen oğul da bulunan bir mafya güldürüsü.
You Are the Apple of My Eye (那些年，我們一起追的女孩 ) – 2011
Yönetmen: Giddens Ko Oyuncular: Kai Ko, Michelle Chen
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=v5H6wE47FrI
Bir aşk filmi. Tayvanlı bir yazarın aynı adlı yarı-özyaşamöyküsel romanına dayanıyor. Başkişi, sonradan yazar olacak ‘yaramaz’ bir öğrenci. Bir de çalışkan kız öğrenci var. Lisede sınıfta arkalı-önlü otururlar. Yıllar geçtikçe bu ilişki, üniversite yıllarında devam edecek bir aşka evrilecektir. Fakat sonra koparlar, 2 yıl görüşmezler. Büyük bir deprem sonrasında birbirlerini merak edip telefonlaşırlar; ama “başka dünyaların insanları” olduklarını düşünerek gerisini getirmezler. Yıllar yılları kovalar ve ansızın yazarın sevgilisi, onu düğününe davet etmek üzere arar. İzleyiciye mutlu son bahşedilmez. Kayda değer bir özelliği olmayan, sıradan bir yapım.
Our Times (我的少女時代 ) – 2015
Yönetmen: Frankie Chen
Oyuncular: Vivian Sung, Darren Wang, Dino Lee, Dewi Chien
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=0HGiG9z2m74
Bir liseli filmi. Başrolde, liseli bir kız ve lisede bir çete var. Aşk ve entrika dolu sıradan bir yapım.
Kano – 2014
Yönetmen: Umin Boya
Oyuncular: Masatoshi Nagase, Yu-Ning Tsao, Hsing-Chen Yeh, Togo Igawa, Maki Sakai, Takao Osawa, Tenma Shibuya, Aoki Ken, Rose Yu
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=eMSCpG2pLYo
Bir beyzbol filmi. Film, Tayvan’ın Japon işgali altında olduğu dönemde bir lise takımının şampiyonluğa ulaşma öyküsü.
Seediq Bale Part II: Rainbow Bridge (賽德克•巴萊（下）：彩虹橋 ) – 2011
Yönetmen: Wei Te-sheng
Oyuncular: Nolay Piho, Yuki Daki, Umin Boya, Masanobu Andō, Kawahara Sabu, Yuichi Kimura, Vivian Hsu, Landy Wen, Irene Luo, Chie Tanaka
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=u_ocnUbrVd0
Film, yukarıda andığımız yapımın devamı. İlk bölümde, isyanın öncüllerini ve isyanı; ikinci bölümde ise Japon sömürge ordusunun buna yanıtını görüyoruz.
Din Tao: Leader of the Parade (陣頭 ) – 2012
Yönetmen: Fung Kai
Oyuncular: Alan Ko, Alien Huang, Crystal Lin, Chen Po-cheng, Samantha Ko, Liao Jun
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=rRZbuF0i4gQ
Bir geleneksel tiyatro/dans grubunu canlandırma öyküsü. Grubun performansında dövüş sporları ve akrobasi de var. Gelenek ve yenilenme, aile ilişkileri, liderlik, sanat ve toplum gibi konular işleniyor.
Zone Pro Site (總舖師 ) – 2013
Yönetmen: Chen Yu-hsun
Oyuncular: Lin Mei-hsiu, Tony Yang, Kimi Hsia
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=cLB4tnnf6oY
Bir şefin gelip kapanmaya doğru giden aile lokantasını kurtarmasına ilişkin bir güldürü.
Lust, Caution (色，戒 ) – 2007
Yönetmen: Ang Lee
Oyuncular: Tony Leung Chiu-Wai, Tang Wei, Anupam Kher, Joan Chen, Wang Leehom
Tanıtım Videosu: https://www.youtube.com/watch?v=p0o3yNnbCR4
Bir kısa romandan uyarlanan erotik casusluk filmi. 1930’ların Hong Kong’uyla, 1940’ların Şanghay’ında geçiyor. O dönem, Şanghay Japon işgaline girmiştir. Çinli yurtsever öğrenciler, Japon yanlısı kukla hükümetin önde gelen isimlerinden birine suikast düzenleme kararı alırlar. Film, bu açıdan, Güney Kore sineması listesinde andığımız ‘Suikastçi’ filmine benziyor. Daha doğrusu, ‘Suikastçi’ (2015) bu filme benziyor; çünkü bu film ondan önce çekilmiş. Öte yandan, suikast biçiminde farklılaşırlar: Çinli bir kadın öğrenci, kukla hükümet yetkilisine cinsel çekiciliğiyle ulaşır. Film, gerçek olaylara dayanıyor; cinselliğini kullanarak Japon işgalcilerden bilgi sızdıran Çinli yurtsever kadın Zheng Pingru’nun (1918-1940) yaşamından esinleniyor. Zheng, Japon güvenlik şefine düzenlediği suikast başarısız olunca sömürge güçlerince infaz ediliyor. Zheng’in babası Çinli, annesi Japon’du, anadili Çince ve Japoncaydı; öte yandan, Çin’in Japon işgaline uğramasına tümüyle karşıydı. Birçok konuda taban tabana zıt görüşlere sahip olan Çin Komünist Partisi de Tayvan hükümeti de Zheng Pingru’yu bir kahraman olarak görüyor. Zheng’in ailesinde de birçok sömürgecilik karşıtı bağımsızlık şehidi var. Öte yandan, roman ve film, haklı tepkilere yol açtı; çünkü ikisi de çok önemli bir noktayı, kurgusal (yazınsal/sinematik) ilgi uyandırmak adına çarpıtıyor: Gerçek yaşamda, Zheng’in suikast girişimi teknik nedenlerle (silahı tutukluk ediyor) başarısız oluyor; roman ve film ise başarısızlığı, Zheng’in suikast düzenlemeyi planladığı kişiye sonradan aşık olmasına bağlıyor. Ayrıca filmin, daha çok izlenip daha çok ticari kazanç elde etmek adına, bağımsızlık mücadelesi yerine seks sahnelerine ağırlık vermesi de Zheng’in anısına karşı büyük bir saygısızlık olarak değerlendirilebilir. Zheng’in kızkardeşi, basın açıklaması yaparak, filmdeki çarpıtmalara büyük tepki gösterdi. Amaç, maddi kazanç ve ün olunca her tür tarihsel gerçek itinalı-itinasız çarpıtılıyor. Tam da bu nedenlerle, film ekibi, anakara Çin’inde yıllarca cezalı kaldı. Birçok ülkede filmin açık saçık ve hiç de ana öyküyle doğrudan ilgisi olmayan sahneleri kesildi. Karma bir kadrodan oluştuğu için Tayvan filmi sayılıp sayılmayacağı da tartışmalı. Film, sinemanın endüstrileşmesinin kötülükleri üstüne anlamlı bir ders niteliğinde.
Sonuç: Böylelikle, yaklaşık 3.6 milyar insanın yaşadığı 10 Asya ülkesinden toplam 100 filmi ele almış olduk. En çok izlenen filmleri belirleyen, bilindiği gibi, yalnızca filmin özellikleri değildir; günümüzün kültür endüstrisinde filmin bütçesi ve pazarlama programı, çok etkili olmaktadır. Tek başına bu nedenle bile, en çok izlenen filmlerin en iyi filmler olmadığını çoktan fark etmiş olmalıyız. Filmler, yalnızca izleyicilerin eğilim ve tercihlerini değil, film endüstrisinin etkinliğini ve beklentilerini de yansıtıyor ve bunlar günümüzde iç içe geçmiş durumda.
Bu film endüstrisinin manipülasyonuna bir örnek olarak, başta Müslüman çoğunluklu ülkeler olmak üzere, çeşitli ülkelerde gişe rekoru beklenen pahalı filmler, genelde dini bayramlarda ya da resmi tatillerde gösterime sokuluyor. İnsanların tatilde sinemalara koşması bekleniyor ve öyle de oluyor. Bu nedenle filmlerin posterlerinde bile, “falanca bayramda gösterime girecektir” gibi notlar görüyoruz. Tür olarak baktığımızda, filmlerde ‘masala etkisi’ olarak adlandırılan durumu gözlemliyoruz. Eskiden bir filmi tür açısından sınıflandırmak daha kolaydı; oysa şimdi, aynı film, birçok türe giriyor; hem güldürü hem drama hem korku filmi vb. Bu etkiyi Türkçede ‘çeşni etkisi’ olarak da niteleyebiliriz. Bu etkinin varlığı, aynı zamanda, filmlerin artık izleyicide belli tür bir duyguyu değil duygusal iniş çıkışları ve duygu çeşitliliğini hedeflediğini gösteriyor. Bir filmin hem güldürüp hem ağlatması, hem korkutup hem rahatlatması gibi bir durum söz konusu… Bu 10 ülke sineması içinden, Çin, Güney Kore, Hindistan ve Japonya sinemasının küresel ölçekte etkili olduğunu görüyoruz; diğer ülkelerin etkileri kısıtlı kalıyor ve genellikle komşu ülkelerin ötesine geçmiyor. Bu dört sinema, küresel izleyici kitlelerine yönelirken çok farklı yollardan gidiyorlar; ancak hepsinde ortak olan bir nokta, evrensel izleklerden çok kendilerine özgü, kültürel olanı, yerel olanı öne çıkarmaları. Böylelikle bu dört ülkeden birçok filmde, tarihsel olayların, mitolojinin ve antropolojik öğelerin yansıtıldığını görüyoruz. Bu dört ülkede, en çok izlenen filmler içinde, çok sayıda yerli film görüyoruz. Diğer ülkelerin en çok izlenenler listelerinde ise yabancı filmler daha baskın. Bu, film endüstrisinin gelişkinliğiyle olduğu kadar, devletlerin kültür politikalarıyla ilgili de bir durum. Örneğin, Güney Kore’nin, Kuzey Kore bahanesiyle, Çin’in güvenliğini tehlikeye atan Amerikan kaynaklı hava savunma sistemini kurmasına tepki olarak Çin, Güney Kore yapımlarını yayından kaldırabiliyor; bu da Çinli izleyicileri yerli yapımlara ve Hint filmlerine yöneltebiliyor.
Bu 10 ülkenin filmlerinde yabancıların çok az yer alması, dikkat çekici bir diğer konu. Yerli ve yabancı yapımlar, neredeyse tüm filmlerde keskin bir biçimde ayrılmış durumda. Öte yandan, kimi filmlerin köken ülkeleri dışında çekildiğini ve/ya da geçtiğini görüyoruz. Özellikle Pakistan ve Hindistan filmlerinde, yurtdışından gelen ya da yurtdışıyla bağı olan yerel kişiliklerle karşılaşıyoruz. Bunlarda genellikle kişiler, İngiltere, kıta Avrupası ya da ABD’den geliyorlar. Bu durum, adeta sınıfsal bir gösterge; kişiliklerin gelir durumunu belli etmek, kişiliklere saygınlık kazandırmak vb. gibi işlevleri ortaya çıkıyor. Bu açıdan bu filmler, sınıfsal çözümlemeye açık yapımlar. Klasik Hindistan romantik sinemasındaki yalnızca zenginlerin arasındaki aşkı konu alan ya da farklı sınıflardan ve kastlardan çiftlerin ağlatısını ya da Keloğlan’sı mutlu sonları konu alan yapımların çok ötesine geçildiğini görüyoruz. Kimi filmlerde barışın ve dostluğun, kimilerinde ise savaşın, düşmanlığın ve ayrımcılığın işlendiğini not ediyoruz.
Bu son noktayla ilgili olarak, filmlerde kadınlar başta olmak üzere çeşitli toplumsal ve topluluksal kategorilerin temsili, incelenmeyi bekliyor. Geleneksel değer yargılarını olumlayan ve yücelten anlatılarla bunlara meydan okuyan, değişim ve yenilik talep eden anlatılar karşı karşıya geliyor. Bir diğer dikkat çekici nokta ise fantastik yapımlara ve canlandırma sinemasına kayış. Bu kayış, birçok durumda, sinema izleyicisinin zeka yaşını düşürüyor. Ortaya eleştirel olmayan ya da yeterince eleştirel olmayan, sinemaya yalnızca ticari kazanç ekseninde bakan yapımlar çıkıyor. Böylelikle Hint sinemasındaki Amir Han fırtınasının tersine, düşündürme işlevi hiç olmayan, bolca masal anlatıp eğlendiren yapımlar, tüm sinemacılığı ele geçiriyor. Elbette bu yapımlar da olmalı; ancak bunların yaygınlaşmasıyla daha karmaşık konuları daha sanatlı işleyen yapımlar hak ettiği ilgi ve destekten mahrum bırakılmış oluyor.
10 ülke 100 film… Söylenecek elbette çok söz var. Bu listeler de kalıcı değil; fakat film ekipleri çoğunlukla üretmeye devam edeceğinden, buradaki görüşlerin sonraki yıllarda da anlamlı olacağını düşünüyoruz.
