Henüz hiçbir devlet Esed rejimini meşru bir iktidar olarak tanıdığını deklare etmiş değil. Ancak birkaç hafta önce Sudan Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir, Şam’a bir ziyaret gerçekleştirdi ve Esed’le görüştü. Bu ziyaretin fotoğrafları Suriye resmi haber ajansı SANA tarafından servis edildi. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn, Şam büyükelçiliğini yeniden faaliyete geçirdi. Tunus’tan Şam’a ilk direk uçuş da gerçekleştirildi. Arap Birliği üzerinden Suriye’yi meşrulaştırma gayretlerine şahit oluyoruz. Esed bertaraf edilemediği için mi bu noktaya gelindi? Arap Birliği üzerinden Suriye, İran’ın kontrolünden alınıp tekrar Arap bloğuna mı katılmak isteniyor?
Umman’ı bir istisna olarak bir kenarda tutarak analiz yapmamız gerekirse birçok Arap ülkesi 2011’deki ayaklanmalara yönelik tutumundan dolayı Esed rejimi ile ilişkileri askıya almıştı. Hatta Suudi Arabistan başta olmak üzere birçok Arap devleti, ayaklanmaları Esed’i iktidardan uzaklaştırmak için fırsat olarak görmüştü ve muhalifleri desteklemişti. Son günlerde söz konusu ülkelerin Esed rejimi ile yakınlaştığına dair birçok gelişme görülüyor. Aslında bu yakınlaşma işaretleri ABD’nin bölge politikasıyla da alakalı gibi duruyor. Öyle ki ABD Başkanı Donald Trump’ın, Suriye’den çekilme kararını açıklaması gerek PKK/PYD terör örgütünü gerekse Suudi Arabistan-BAE-Mısır gibi ABD müttefiklerini kaygılandırmıştı. Bu noktada ABD’nin müttefiklerinin sırtlarına daha fazla sorumluluk yüklediği söylenebilir. Dolayısıyla ABD müttefikleri artık ABD’siz Suriye’de neler yapılabilir sorusunu cevaplama uğraşına girmiş gözüküyor. Esed rejimi ile yakınlaşma da bu minvalde okunabilir.
Zikrettiğiniz ülkeler 2015 Eylülünde Rusya’nın, Suriye’ye askeri olarak müdahil olması sonrası ABD’nin bölge politikalarından oldukça rahatsızlar. Bu anlamda ABD’yi, Rusya ile dengelemeye çalışıyorlar. Esed rejimi ile yakınlaşmaları da söz konusu denge politikasına hizmet etmekte.
Öte yandan bu politika, İran’ın da dengelenmesini hedeflemekte. Rusya ile koordineli hareket eden İran’ın, Esed üzerindeki nüfuzunu azaltmayı hedefleyen Arap ülkeleri, Suriye’yi Arap Birliği’ne geri alarak bu politikayı uygulamaya geçirebilir. Son olarak bu politika Türkiye ile de alakalı. Suriye’de, Türkiye’nin askeri varlığından ve bölgedeki pozisyonundan rahatsız olan Suudi Arabistan ve BAE, Esed kozuyla Türkiye’yi sınırlandırmak istemekte.
MEHMET RAKİPOĞLU
