Yörünge Dergisi

"Türkiye’nin Entelektüel Aklının Buluşma Noktası"

Cuma, Mart 29, 2024

Belgelerle Tek Parti Zulmü

Habertürk yazarı Murat Bardakçı, ilk defa yayınladığını vurguladığı belgelerden pasajları bugünkü yazısında aktardı. Bardakçı, tek parti döneminde mum yakmanın bile yasak olduğunu söyledi.

Tarihçi yazar Murat Bardakçı, “Tek Parti zamanında yasak olan sadece Türkçe ezan değildi; hem Müslümanlar, hem de diğer dinlerin mensupları çok sıkı takip altındaydı!” başlığıyla yayımlanan yazısı çok konuşulacak.

CUMHURBAŞKANLIĞI ARŞİVİNDEN ÇIKARDI
CHP’nin Ardahan Milletvekili Öztürk Yılmaz ezanın Türkçe okunmasını istemesiyle başlayan tartışmaya katılan Bardakçı, “Bugün burada ezanın Arapça okunmasının yasak olduğu senelerden kalma bazı belgelere yer veriyorum… Ankara’da, Cumhurbaşkanlığı Arşivi’nde bulunan bu belgeler, ilk defa burada yayınlanıyorlar” diye yazdı.1930’lu ve 40’lı yıllarda yaşananları belgeleriyle paylaşan Bardakçı, yazısına şöyle devam etti:

DİĞER DİNLERE MENSUP VATANDAŞLAR DA TAKİPTEYDİ
“Devletin o senelerdeki din politikasının temeli sadece Müslümanlar’ı değil, Türkiye’de mevcut diğer dinleri de kontrol altında tutmaya dayanıyordu! Meselâ, Türk vatandaşı olan Yahudiler’in de izinsiz dinî eğitim vermeleri yasaklanmış ve çocuklarına İbranice okutan Yahudi vatandaşlar mahkemeye sevkedilmişler, hattâ bu ailelerin evde Fransızca öğretmeleri bile suç olarak görülmüştü! Kontroller ve yasaklamalar bu kadarla da sınırlı kalmamış, Türkiye’de yaşayan ama Türk vatandaşı olmayan papazlar bile takip edilmiş, meselâ Edirne’deki İtalyan Konsolosluğu’nda görevli bir papaz ile din dersi verdiği çocukların gizlice fotoğrafları çekilmiş ve İçişleri Bakanlığı bütün bu takibatın neticesinden Cumhurbaşkanlığı’nı da haberdar etmişti!

MUM AKANLAR ADLİYEYE SEVK EDİLİYOR
Cumhurbaşkanlığı Arşivi’nde mevcut böyle dosyalar dolusu belgenin yanısıra Cumhurbaşkanlığı’na her ay sunulmuş “dirlik ve düzenlik raporları” da bulunuyor ve illere göre ayrı ayrı düzenlenen bu raporlarda yeralan hadiselerin ekseriyetini “Arapça ezan”, “Arapça kamet”, “çocuklara Kur’an okumayı öğretmek”, “âyin yapmak”gibi “suçlar” teşkil ediyor. Hattâ, halkın evliya türbesi kabul ettiği mekânlara mum dikmesi bile suç olarak görülüyor ve mum yakarken yakalananlar da adliyeye sevkediliyorlar.”

Murat Bardakçı’nın yazısının tamamı

İçişleri Bakanlığı’ndan Cumhurbaşkanlığı’na 1 Aralık 1938’de gönderilen ve Amasya’da Arapça tekbir getirilmesi ile ilgili yazı.

İçişleri Bakanlığı’ndan Cumhurbaşkanlığı’na 15 Kasım 1940’ta gönderilen yazı: Bir Yahudi çocuklara gizlice dinî eğitim yaparken, Müslüman kadın mum yakarken, yine bazı Müslümanlar da çocuklara Arap harflerini öğretirken yakalanmışlar!

İçişleri Bakanlığı’ndan Cumhurbaşkanlığı’na 8 Temmuz 1940’ta gönderilen yazıda gizlice Alevî âyini yapanların ve Arap harfleri ile ders verenlerin yakalandıkları haber veriliyor.

Daha Fazla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir